નેશનલ પોસ્ટલ વર્કર્સ ડે': પત્રો પહોંચાડનાર પોસ્ટમેન હવે સ્માર્ટ બની ગયો છે

નેશનલ પોસ્ટલ વર્કર્સ ડે’ (૧ જુલાઈ): પોસ્ટમેન ઘરે બેઠા માત્ર ડાક સેવાઓ જ નહીં પરંતુ બેંકિંગ અને આધાર સેવાઓ પણ પૂરી પાડે છે

પત્રો પહોંચાડનાર પોસ્ટમેન હવે સ્માર્ટ બની ગયો છે, હાથમાં સ્માર્ટ ફોન અને બેગમાં ડિજિટલ ઉપકરણ સાથે, તેની પાસે એક નવી ભૂમિકા છે – પોસ્ટમાસ્ટર જનરલ કૃષ્ણ કુમાર યાદવ

વિશ્વભરમાં ડાક સેવાને લઈને આમૂલ ફેરફારો આવ્યા છે. ભૌતિક ડાકથી ડિજીટલ ડાકના આ યુગમાં પોસ્ટ સેવામાં વિવિધતા સાથે ઘણા નવા પાસાઓ જોડાયા છે. પોસ્ટમેન સરકાર અને સામાન્ય જનતા વચ્ચે સેવાઓ પહોંચાડતી એક મહત્વની કડી તરીકે ઊભરી આવ્યા છે. આ સમયે 1 જુલાઈએ સમગ્ર વિશ્વમાં ‘નેશનલ પોસ્ટલ વર્કર ડે’ નિમિત્તે ડાક કર્મચારીઓનો આભાર વ્યક્ત કરવાની પરંપરા ઊભરી છે. ઉત્તર ગુજરાત તથા સૌરાષ્ટ્ર અને કચ્છ પરિક્ષેત્રના પોસ્ટમાસ્ટર જનરલ શ્રી કૃષ્ણકુમાર યાદવે જણાવ્યું કે ‘નેશનલ પોસ્ટલ વર્કર ડે’ ની કલ્પના અમેરિકામાંથી આવી છે, જ્યાં વોશિંગટન રાજ્યના સીએટલ શહેરમાં વર્ષ 1997 માં કર્મચારીઓના સન્માનમાં આ વિશિષ્ટ દિવસની શરૂઆત કરવામાં આવી હતી. ધીમે ધીમે તે ભારત સહિત અન્ય દેશોમાં પણ ઉજવવા લાગ્યો. આ દિવસ સમગ્ર વિશ્વમાં ડાક કર્મચારીઓ દ્વારા આપવામાં આવતી સેવાના માનમાં ઉજવવામાં આવે છે.

પોસ્ટમાસ્ટર જનરલ શ્રી કૃષ્ણ કુમાર યાદવે જણાવ્યું કે ડાક કર્મચારીઓની ભૂમિકામાં ઘણા ફેરફારો આવ્યા છે. ‘ડાકિયા ડાક લાયા’ ની સાથે, ડાકિયા બેંક લાયા’ પણ આજકાલ એટલું જ મહત્વપૂર્ણ છે. પત્રો અને પાર્સલની સાથે, આધુનિક યુગમાં લોકોના જીવન સાથે જોડાયેલી મહત્વપૂર્ણ બાબતો ઘરે ઘરે પહોંચાડનાર પોસ્ટમેન છે. આધાર કાર્ડ, પાસપોર્ટ, પાન કાર્ડ, મતદાર ઓળખપત્ર, ડ્રાઇવિંગ લાઇસન્સ, બેંક ચેક બુક, એટીએમ જેવા મહત્વપૂર્ણ દસ્તાવેજોની સાથે, વિવિધ મંદિરોમાંથી પ્રસાદ, દવાઓ અને રક્ષાબંધન નિમિત્તે રાખડીઓ પણ પોસ્ટમેન દ્વારા પહોંચાડવામાં આવી રહી છે. ગુજરાત પોસ્ટલ સર્કલમાં દરરોજ ૪,૫૦૦ થી વધુ પોસ્ટમેન અને ૮,૦૦૦ થી વધુ ગ્રામીણ ડાક સેવકો લોકોના દરવાજા ખટખટાવે છે, જે દર મહિને સરેરાશ ૫૩ લાખ સ્પીડ પોસ્ટ, રજિસ્ટર્ડ પત્રો અને પાર્સલ અને ૧.૫ કરોડથી વધુ સામાન્ય પત્રો પહોંચાડે છે. ઈ-કોમર્સને પ્રોત્સાહન આપવા માટે કેશ ઓન ડિલિવરી, લેટર બોક્સમાંથી નિયમિત ડાક સંગ્રહ માટે નવી મોબાઇલ એપ્લિકેશન, પોસ્ટમેન દ્વારા એન્ડ્રોઇડ આધારિત સ્માર્ટ ફોન આધારિત ડિલિવરી અને નાણાકીય સેવાઓ પૂરી પાડવા જેવા વિવિધ પગલાં ડાક વિભાગની નવીન પહેલ છે.

ભારતીય ડાક સેવાના વરિષ્ઠ અધિકારી શ્રી કૃષ્ણ કુમાર યાદવે જણાવ્યું કે ડાક વિભાગનો સૌથી વધુ બોલતો ચહેરો પોસ્ટમેન છે. પોસ્ટમેનની ઓળખ પત્રો અને મની ઓર્ડરનું વિતરણ કરવાની રહી છે, પરંતુ હવે પોસ્ટમેનના હાથમાં સ્માર્ટ ફોન અને બેગમાં ડિજિટલ ઉપકરણ પણ છે. આજે પોસ્ટમેન ડિજિટલ ઉપકરણો દ્વારા રેશનકાર્ડ ધારકોનું ઇ-કેવાયસી કરી રહ્યો છે. ઇન્ડિયા પોસ્ટ પેમેન્ટ્સ બેંક દ્વારા આર્થિક અને સામાજિક સમાવેશ હેઠળ પોસ્ટમેન મોબાઇલ એટીએમ તરીકે નવી ભૂમિકા ભજવી રહ્યા છે અને જાહેર સુરક્ષા યોજનાઓથી લઈને આધાર, ડીબીટી, પ્રધાનમંત્રી ફસલ બીમા યોજના, ઈ-શ્રમ કાર્ડ, વાહન વીમો, ડિજિટલ જીવન પ્રમાણપત્ર જેવી સુવિધાઓ પૂરી પાડી રહ્યા છે.IPPB હેઠળ, પોસ્ટમેન દ્વારા દર મહિને ૧૬,૦૦૦ થી વધુ લોકોના આધાર નોંધણી/અપડેશનનું કામ ઘરે બેઠા જેમાં ૫ વર્ષ સુધીના બાળકો માટે આધાર કાર્ડ બનાવવા અને આધાર કાર્ડમાં મોબાઇલ નંબર અપડેટ કરવાનું કામ કરવામાં આવી રહ્યું છે, તે જ સમયે, લોકોને આધાર સક્ષમ ચુકવણી સિસ્ટમ દ્વારા ઘરે બેઠા તેમના વિવિધ બેંક ખાતાઓમાંથી રોકડ રકમ પૂરી પાડવામાં આવી રહી છે. આજે પણ, ડાક કર્મચારીઓ શિયાળો, ઉનાળો કે વરસાદ ગમે તે હોય, દૂરના વિસ્તારોમાં ડાક સેવાઓ પૂરી પાડી રહ્યા છે.